Content uploaded by Jove Dimitrija Talevski
Author content
All content in this area was uploaded by Jove Dimitrija Talevski on Nov 25, 2015
Content may be subject to copyright.
10
INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE
“Importance of developing National Spatial Data Infrastructure
of the Republic of Macedonia based on INSIPRE directive”
27 March 2009, FON University, Skopje, Macedonia
All papers have been reviewed by the international review commission
Editor: Ass.Prof.Dr. Bashkim IDRIZI
INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE
“Importance of developing National Spatial Data Infrastructure
of the Republic of Macedonia based on INSIPRE directive”
Skopje, 27 march 2009
co-organizers
FON UNIVERSITY State University of Tetova
Skopje Geography department - Tetova
e-mail: borce@niko.com.mk,bashkim.idrizi@yahoo.com,info@fon.edu.mk
tel.: +389 2 3223-080, +389 2 2445-555, +389 2 2445-550; gsm: +389 70 341-184, +389 75 712-998,
Organizers:
Scientific Institution “Independent researcher Dr. Boris Nikodinovski”, Skopje
Geography department –State University of Tetova, Tetova
FON University, Skopje
Local organizing committee:
Boris NIKODINOVSKI (president)
Risto RIBAROVSKI
Temelko RISTESKI
Jove TALEVSKI
Blagoja MARKOVSKI
Dimo TODOROVSKI
International organizing committee:
Bashkim IDRIZI, Macedonia; (president)
Ulrich BOES, Bulgaria
Paul SMITS, Italy
Murat MEHA, Kosovo
Sonila XHAFA, Albania
Arnaud DELEURME, Greece
Leos SVOBODA, Check Republic
International review commission:
Raina PAVLOVA, Bulgaria
Temelko RISTESKI, Macedonia
Murat Meha, Kosovo
Jove TALEVSKI, Macedonia
Miroslav STARCEVIC, Serbia
Pal NIKOLLI, Albania
Boris NIKODINOVSKI, Macedonia
Bashkim IDRIZI, Macedonia
Venue:
FON University –Skopje, www.fon.edu.mk
INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE
“Importance of developing National Spatial Data Infrastructure
of the Republic of Macedonia based on INSIPRE directions”
Skopje, 27 march 2009
co-organizers
FON UNIVERSITY State University of Tetova
Skopje Geography department - Tetova
e-mail: borce@niko.com.mk,bashkim.idrizi@yahoo.com,info@fon.edu.mk
tel.: +389 2 3223-080, +389 2 2445-555, +389 2 2445-550; gsm: +389 70 341-184, +389 75 712-998,
INTRODUCTION
The scientific INTERNATIONAL conference held on 27th March 2009
(Friday) at the FON University in Skopje.
Basic theme of the Conference was the elaboration of the importance of
developing the National Spatial Data Infrastructure (NSDI) of the
Republic of Macedonia based on INSPIRE directive and using GIS
technology. That means the technology, criteria and standards for sharing spatial data through
the Internet, which will provide all stakeholders, customers and clients with faster, easier and
simpler access to Macedonian spatial data.
This conference was mainly focused on the implementation of the European criteria for
organizing digital spatial data and their impact on all fields in Macedonia, having in mind that
its quick realization constitutes a basic condition for the integration of Macedonia in the
European Union.
Better solutions were proposed for the most appropriate way of the structuring of official
Macedonian spatial data and their full compatibility between relevant institutions responsible
for collecting, structuring, archiving, updating and analyzing spatial data according to their
legal mission and obligation. The legal aspects and penalization for any violations were also
the themes of discussion.
This scientific conference had a high positive impact on the education of wider scientific and
expert organizations, institutions, companies and agencies, responsible for developing and
implementing the Macedonian NSDI based on INSPIRE directive, and all other state
functional processes related to the Macedonian NSDI.
NSDI is a part of the new Macedonian law for Real Estate Cadastre, giving the obligation for
its development to the Agency for Real Estate Cadastre. The scientific conference helped
defining the basic criteria for the first practical steps forward, as well as achieving closer
cooperation between relevant governmental institutions for its development.
Through scientific and practical solutions presented by many scientific institutions,
governmental and private sector organizations, various methodologies and ways for realizing
the goal were putted forward, which will allow finding the probably best-appropriate-common
way for developing the Macedonian NSDI.
Developing and implementing the NSDI according to INSPIRE directive is a trend and
primary goal of all European institutions responsible for collecting, structuring, archiving and
updating of spatial data.
Participation of professionals from the other Balkan countries in the conference gave the
opportunity of sharing their experiences in developing the NSDI in their countries.
Ass.Prof.Dr. Bashkim IDRIZI
INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE
“Importance of developing National Spatial Data Infrastructure
of the Republic of Macedonia based on INSIPRE directive”
Skopje, 27 march 2009
co-organizers
FON UNIVERSITY State University of Tetova
Skopje Geography department - Tetova
e-mail: borce@niko.com.mk,bashkim.idrizi@yahoo.com,info@fon.edu.mk
tel.: +389 2 3223-080, +389 2 2445-555, +389 2 2445-550; gsm: +389 70 341-184, +389 75 712-998,
CONFERENCE PROGRAM (27.03.2009, FON University)
08.00-08.45
REGISTRATION
08.45-09.45
08.45-
09.00
Opening session
Organizing committee
Opening of the conference
09.00-
09.15
1
Boris NIKODINOVSKI
Skopje, MACEDONIA
10th jubilee conference organized by
Scientific institution “Dr. Boris
Nikodinovski”
09.15-
09.45
2
Alessandro ANNONI,
Paul SMITS
Joint Research Centre,
ITALY
INSPIRE Directive
09.45-10.15
COFEE BREAK
10.15-11.45
10.15-
10.30
Session 1
Chairs: Boris Nikodinovski, Bashkim Idrizi
3
Ulrich BOES, Raina
PAVLOVA
Sofia, BULGARIA
NATUE-SDI+ A best practice case for
INSPIRE implementation in European
protected areas
10.30-
10.45
4
Temelko RISTESKI
Skopje, MACEDONIA
Legal aspects of the compatibility of
Macedonian national spatial data
infrastructure with infrastructures of the
European Union member countries
10.45-
11.00
5
Pal NIKOLLI
Tirana, ALBANIA
The national spatial data infrastructure
in Albania
11.00-
11.15
6
Jove TALEVSKI, Milena
PEJCHINOVSKA
Bitola, MACEDONIA
The need for establishment of national
infrastructure of space data by means of
GIS technology in accordance with
INSPIRE
11.15-
11.30
7
Murat MEHA, Blerim
REXHA, Bashkim
IDRIZI, Ismet SHALA
Prishtina, KOSOVA,
Skopje, MACEDONIA
Integrated WEB GIS in the Republic of
Kosova
11.30-
11.45
8
Dimo TODOROVSKI
Skopje, MACEDONIA
Spatial data –the fundament for the
national spatial data infrastructure of
the Republic of Macedonia
11.45-12.00
SHORT BREAK
INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE
“Importance of developing National Spatial Data Infrastructure
of the Republic of Macedonia based on INSIPRE directions”
Skopje, 27 march 2009
co-organizers
FON UNIVERSITY State University of Tetova
Skopje Geography department - Tetova
e-mail: borce@niko.com.mk,bashkim.idrizi@yahoo.com,info@fon.edu.mk
tel.: +389 2 3223-080, +389 2 2445-555, +389 2 2445-550; gsm: +389 70 341-184, +389 75 712-998,
12.00-13.30
12.00-
12.15
Session 2
Chairs: Raina pavlova, Temelko Risteski
9
Sonila XHAFA, Ardi
MALAJ
Tirana, ALBANIA
The place and role of GIS in geography
curriculums at the high level school in
Albania, necessities for building an
integrated GIS
12.15-
12.30
10
Jana BELCHEVA,
Zoran DERVISHOV
Skopje, MACEDONIA
Kosovo implementing of NSDI based
on ESRI technology
12.30-
12.45
11
Perparim AMETI, Ymer
KUKA
Prishtina, KOSOVA
Vineyard cadastre modeling through
Web-GIS and JAVA technology
12.45-
13.00
12
Lazo PETRUSHEVSKI,
Olivera JAKSHIQ
TRANTALOVSKA
Skopje, MACEDONIA
ENTERPRISE GIS within all sectors of
city administration as a part of
Macedonian national spatial data
infrastructure
13.00-
13.15
13
Rrahman TARA, Idriz
SHALA
Prishtina, KOSOVA
The population census GIS database a
first SDI for statistics in Kosovo –
INSPIRE directive
13.15-
13.30
14
Elizabeta Dukadinovska
Skopje, MACEDONIA
Topographic database in scale 1:25000
the NSDI component
13.30-14.30
LUNCH BREAK
14.30-16.00
14.30-
14.45
Session 3
Chairs: Dimo Todorovski, Elizabeta Dukadinovska
15
Sali ZHAKU
Struga, MACEDONIA
Significance for incorporation of micro
regional touristic characteristics of the
Struga region within the NSDI of
Macedonia
14.45-
15.00
16
Naumche LAZAREVSKI
Skopje, MACEDONIA
Cadastral parcel in INSPIRE directions
15.00-
15.15
17
Abdurahman KULETA
Prishtina, KOSOVA
NSDI Kosova
15.15-
15.30
18
Sasha KRSTEVSKI,
Burim AMETI
Skopje, MACEDONIA
Importance for developing of national
spatial data infrastructure of the
Republic of Macedonia based on
INSPIRE directions
15.30-
15.45
19
Florim ISUFI, Gani
GASHI, Shpejtim
BULLIQI, Ibrahim
RAMADANI
Prishtina, KOSOVA
Map of land use in GIS –method of
square
15.45-
16.00
20
Tatjana VELKOVA
Skopje, MACEDONIA
Environmental cadastre and other
evidences of the informatics system in
function of penalty-corrective
protection of environment
16.00-16.30
COFEE BREAK
INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE
“Importance of developing National Spatial Data Infrastructure
of the Republic of Macedonia based on INSIPRE directive”
Skopje, 27 march 2009
co-organizers
FON UNIVERSITY State University of Tetova
Skopje Geography department - Tetova
e-mail: borce@niko.com.mk,bashkim.idrizi@yahoo.com,info@fon.edu.mk
tel.: +389 2 3223-080, +389 2 2445-555, +389 2 2445-550; gsm: +389 70 341-184, +389 75 712-998,
16.30-18.00
16.30-
16.45
Session 4
Chairs: Ulrich Boes, Risto Ribarovski
21
Arnaud DELEURME
Thessaloniki, GREECE
A variety of technologies for setting
up an SDI
16.45-
17.00
22
Zoran DERVISHOV, Jana
BELCHEVA
Skopje, MACEDONIA
ESRI technology INSPIRE
17.00-
17.15
23
Leos SVOBODA
Brno, CHECK REPUBLIC
Integraph experience with the
INSPIRE process and SDI/NSDI
projects across Europe
17.15-
17.30
24
Florim ISUFI, Shpejtim
BULLIQI, Gani GASHI,
Ibrahim RAMADANI
Prishtina, KOSOVA
Hypsometric analyze of terrain in
municipalities of Kosova based in
DEM
17.30-
17.45
25
Blagoja MARKOSKI
Skopje, MACEDONIA
Cartographic notice
17.45-
18.00
26
Bashkim IDRIZI, Murat
MEHA, Fauzi SKENDERI,
Resul HAMITI, Rukije
SKENDERI
Skopje, Prishtina, Tetova,
MACEDONIA, KOSOVA
Developing of national spatial data
infrastructure in Macedonia
according to global standardization
(INSPIRE & GSDI) and local status
18.00-18.45
PANEL DISCUSION
18.45-19.00
CLOSING OF THE CONFERENCE
Remark: Non-published papers have been rejected from the international review
commission or the authors did not submit their full papers until May 1st 2009!!!
INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE
“Importance of developing National Spatial Data Infrastructure
of the Republic of Macedonia based on INSIPRE directions”
Skopje, 27 march 2009
co-organizers
FON UNIVERSITY State University of Tetova
Skopje Geography department - Tetova
e-mail: borce@niko.com.mk,bashkim.idrizi@yahoo.com,info@fon.edu.mk
tel.: +389 2 3223-080, +389 2 2445-555, +389 2 2445-550; gsm: +389 70 341-184, +389 75 712-998,
OPENING OF THE INTERNATIONAL CONFERENCE
Dear guests, Ladies and the Gentlemens.
Causes me great pleasure and honor the fact that today as many
times now have the opportunity on behalf of my institution
"Independent researcher Dr. Boris Nikodinovski" as initiator and
co-organizer to maintain this international scientific conference to
greet you with a desire to successful work and pleasant stay in the
capital of our country Macedonia.
I am happy that this aditorium comprising renowned professors
from several European universities and experts, representatives of
the EU, which fully confirmed my vision of creating the first
private research institution in the Republic can give good results in the development
of scientific research activities.
The pleasure is even greater because of the fact that it comes jubilee 10th scientific
conference organized in this excellent facility which is offered by the FON-first
private university in Macedonia, so in behalf of all of us I express gratitude and
appreciation to the General Manager Mr. Sefer Canoski.
On this occasion I would like to welcome representatives of certain state institutions
that showed interest in participation since the implementation of national spatial data
infrastructure is a process of high public interest, and certainly one of the numerous
conditions for faster eurointegration of the Republic of Macedonia.
Also welcome the representatives of the media has traditionally shown great interest
in such forms of scientific and professional elaboration of specific issues essential to
our development as science becomes widely available.
With gratitude to all present and desire for success, I open the 10th jubilee
conference on "Importance for development of National Spatial Data Infrastructure
in the Republic of Macedonia according to the INSPIRE directive.
Know I invite-let Prof.Dr. Bashkim IDRIZI to chair the conference.
Prof.Dr. Boris NIKODINOVSKI
Prof.Dr. Boris
NIKODINOVSKI
INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE
“Importance of developing National Spatial Data Infrastructure
of the Republic of Macedonia based on INSIPRE directive”
Skopje, 27 march 2009
co-organizers
FON UNIVERSITY State University of Tetova
Skopje Geography department - Tetova
e-mail: borce@niko.com.mk,bashkim.idrizi@yahoo.com,info@fon.edu.mk
tel.: +389 2 3223-080, +389 2 2445-555, +389 2 2445-550; gsm: +389 70 341-184, +389 75 712-998,
ОТВОРАЊЕ НА МЕЃУНАРОДНИОТ НАУЧЕН СОБИР
Почитувани присутни, Дами и господа,
Ми причинува особено задоволство и чест поради фактот
што и денес како и многупати досега имам можност во
името на мојата научна установа„Самостоен истражувач Д-р
Борис Никодиновски„ како иницијатор и соорганизатор за
одржување на овој меѓународен научен собир,да ве
поздравам со желба за успешна работа и пријатен престој
во главниот град на нашава држава Република Македонија.
Среќен сум што овој адиториум го сочинуваат
афирмирани професори од повеќе европски универзитети и експерти-
представници на ЕУ,со што целосно се потврдува и мојата визија при
формирањето на првата приватна научна институција во РМ може да дава
добри резултати во развојот на наочно-истражувачката дејност .
Задоволството е уште поголемо поради фактот што станува збор за јубиларен
10-ти по ред научен собир кој се одржува во овој извонреден објект што ни е
ставен на располагање од страна на ФОН-Првиот Приватен Универзитет во
Република Македонија, поради што од името на сите присутни изразувам
благодарност и почит кон генералниот менаџер г-динот Сефер Цаноски.
Во оваа прилика би сакал да ги поздравам и претставниците на одделни
државни институции кои покажаа интерс за учество со оглед дека
имплементацијата на националната инфраструктура на просторните податоци
претставува процес од висок државен интерес,а секако и еден од бројните
услови за побрза евроинтеграција на Република Македонија .
Исто така,ги поздравувам представниците на медиумите кои традиционално
покажуваат голем интерес за ваквите форми на научна и стручна елаборација
на одделни прашања битни за нашиот развој со што науката станува широко
достапна.
Со благодарност кон сите присутни и со желба за успешна работа,го
отворам овој 10-ти јубиларен Научен собир на тема „ Потреба од
воспоставување национална инфраструктура на просторни податоци во
РМ согласно со INSPIRE насоките„.
Го молам Проф.Д-р Башким Идризи да земе збор.
Проф.д-р Борис
НИКОДИНОВСКИ
INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE
“Importance of developing National Spatial Data Infrastructure
of the Republic of Macedonia based on INSIPRE directions”
Skopje, 27 march 2009
co-organizers
FON UNIVERSITY State University of Tetova
Skopje Geography department - Tetova
e-mail: borce@niko.com.mk,bashkim.idrizi@yahoo.com,info@fon.edu.mk
tel.: +389 2 3223-080, +389 2 2445-555, +389 2 2445-550; gsm: +389 70 341-184, +389 75 712-998,
CONTENTS:
1.
PPP - 8 (осум) години функциониртање и 10-ти јубиларен научен
собир на научната установа „Самостоен истражувач д-р Борис
Никодиновски„ – Скопје (Борис НИКОДИНОВСКИ)
1
2.
PPP - Infrastructure for Spatial Information in Europe –INSPIRE
directive (Paul Smits)
4
3.
Nature –SDI+ : A best practice case for INSPIRE implementation in
Europe protected areas (Ulrich BOES, Raina PAVLOVA)
10
4.
Правните аспекти на коммпатибилноста на Националната
Инфраструктура на Просторни Податоци на Република
Мекедонија со инфраструктурите на земјите членки на
Европската Унија (Темелко РИСТЕСКИ)
18
5.
The development of spatial data infrastructure in Albania (Pal
NIKOLLI, Adelajda HALILI, SOnila XHAFA, Edlira KOLA)
28
6.
Потреба од воспоставување на Национална Инфраструткура на
Просторните Податоци со примена на ГИС техноогијата согласно
ИНСПИРЕ (Јове Димитрија ТАЛЕВСКИ, Милена
ПЕЈЧИНОВСКА)
38
7.
Integrated WEBGIS in the Republic of Kosova (Murat MEHA,
Blerim REXHA, Bashkim IDRIZI, Ismet SHALA)
49
8.
Spatial data –the fundament for the National Spatial Data
Infrastructure of the Republic of Macedonia (Dimo TODOROVSKI)
57
9.
The place and role of GIS in geography curriculums at the high level
school in Albania, necessities for building an integrated GIS (Sonila
XHAFA, Ardi MALAJ)
66
10.
GISDATA implementation of NSDI web portal for Kosovo WEBGIS
Kosovo, NSDI for Kosovo Government (Jana BELCEVA
ANDREEVSKA, Zoran DERVISOV)
75
11.
Вклучување на организационен ГИС систем (“ENTERPRISE
GIS”)во рамките на сите сектори на градската администрација
како дел на македонската национална инфраструктура на
просторни податоци (Лазо ПЕТРУШЕВСКИ, Оливера
ЈАКШИЌ ТРАНТАЛОВСКА)
81
INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE
“Importance of developing National Spatial Data Infrastructure
of the Republic of Macedonia based on INSIPRE directive”
Skopje, 27 march 2009
co-organizers
FON UNIVERSITY State University of Tetova
Skopje Geography department - Tetova
e-mail: borce@niko.com.mk,bashkim.idrizi@yahoo.com,info@fon.edu.mk
tel.: +389 2 3223-080, +389 2 2445-555, +389 2 2445-550; gsm: +389 70 341-184, +389 75 712-998,
12.
The population census GIS database a first SDI for statistics in
Kosovo –INSPIRE directive (Rrahman TARA, Idriz SHALA)
93
13.
Топографска база на податоци за размер 1:25000компнента на
НИПП (Елизабета ДУКАДИНОВСКА)
100
14.
Значајноста од инкорпорација на микрорегионалните туристички
карактеристики на Охридското езеро за туристичката зона на
Струга во склоп на НИПП на РМ (Сали ЖАКУ)
110
15.
Положба на катастарската парцела во INSPIRE директивата
(Наумче ЛАЗАРЕВСКИ)
119
16.
Културното наследство дел од NSDI структурата на Република
Македонија (Саша КРСТЕВСКИ, Бурим АМЕТИ)
132
17.
Имплементација на насоките на INSPIRE директивата во
катастарот за животна средина и другите евиденции во функција
на казненоправната заштита на животната средина во Република
Македонија (Татјана ВЕЛКОВА)
142
18.
A variety of technology for setting up an INSPIRE S.D.I.: an
alternative solution (Arnaud DELEURME)
150
19.
ESRI technology for INSPIRE (Zoran DERVISHOV, Jana
BELCHEVA)
158
20.
INTEGRAPH experience with the INSPIRE process and SDI/NSDI
projects across Europe (Leos SVOBODA)
172
21.
Developing of National Spatial Data Infrastructure of Macedonia
according to global standardization (INSPIRE & GSDI) and local
status (Bashkim IDRIZI, Murat MEHA, Fauzi SKENDERI, Resul
HAMITI, Rukije SKENDERI)
182
22.
Conference in a web
196
23.
Photo gallery
204
Scientific institution “Independent researcher Dr. Boris Nikodinovski” – Skopje
SCIENTIFIC CONFERENCE WITH INTERNTIONAL PARTICIPATION
“Importance of developing National Spatial Data Infrastructure
of the Republic of Macedonia based on INSIPRE directions”
Skopje, 27 march 2009
co-organizers
FON UNIVERSITY State University of Tetova
Skopje Geography department - Tetova
e-mail: borce@niko.com.mk,bashkim.idrizi@yahoo.com,info@fon.edu.mk
tel.: +389 2 3223-080, +389 2 2445-555, +389 2 2445-550; gsm: +389 70 341-184, +389 75 712-998,
THE NEED FOR ESTABLISHEMENT OF NATIONAL
INFRASTRUCTURE OF SPACE DATA BY MEANS OF GIS
TECHNOLOGY IN ACCORDANCE WITH INSPIRE
Jove Dimitrija TALEVSKI
1
Milena PEJČINOVSKA
2
ABSTRACT
The advancement of computer technology and corresponding software multiplies the number
of possibilities for visual and virtual presentation of the world that surrounds us. The
Geographical Information System (GIS) is one of the benefits of such advancement and we
already know of the three-dimensional GI Systems which provide three-dimensional
topographic maps with no time, space or topic limitation. The introduction of a European
infrastructure system that enables access to integrated space data for all GIS technology users
is a very significant initiative intended in R. Macedonia.
The GIS technology encompasses the advancement of information technology, geodesy,
cartography, geography and alike. The potential benefits of the GIS technology are: better
cartography service; decrease of the manual sets of stored maps as well as the costs of the
same; higher efficiency which enables capacity and storage growth; quick and full access to
geographic data through authorized ministries; improved analyses of all fields, distances,
samples etc.; better communication with the public users; higher service quality; easier goal
reach and service coordination; enhancement of productivity by wider span of information;
improved efficiency in map updating etc.
It is possible to establish the infrastructure of space data only in cooperation and mutual
understanding among all participants in the process (municipal and local authorities, the
academic sector, the private sector, professional associations and other interested parties). In
order to provide an infrastructure in the state and in accordance with the European standards,
the INSPIRE principles are to be respected and directions leading towards long-term,
1
Prof. d-r. Jove Dimitrija TALEVSKI, jovetalevski@yahoo.com
Pedago{ki fakultet -Bitola, www.pfbt.uklo.edu.mk
Tel.: +389 47 253-652, Faks: +389 47 203-385.
Vasko Karangelevski bb, 7000 Bitola, Makedonija.
2
Poml. as. Milena PEJČINOVSKA, milena_pejcinovska@yahoo.com
Pedago{ki fakultet -Bitola, www.pfbt.uklo.edu.mk
Tel.: +389 47 253-652, Faks: +389 47 203-385.
Vasko Karangelevski bb, 7000 Bitola, Makedonija.
Scientific institution “Independent researcher Dr. Boris Nikodinovski” – Skopje
SCIENTIFIC CONFERENCE WITH INTERNTIONAL PARTICIPATION
“Importance of developing National Spatial Data Infrastructure
of the Republic of Macedonia based on INSIPRE directions”
Skopje, 27 march 2009
co-organizers
FON UNIVERSITY State University of Tetova
Skopje Geography department - Tetova
e-mail: borce@niko.com.mk,bashkim.idrizi@yahoo.com,info@fon.edu.mk
tel.: +389 2 3223-080, +389 2 2445-555, +389 2 2445-550; gsm: +389 70 341-184, +389 75 712-998,
efficient, and modern infrastructure based on the latest technological advancements are to be
taken. The INSPIRE vision includes: collecting and storing data only once, and at the most
effective level; simple combination of the data collected from different sources from all over
Europe and easy access for the numerous users; all level use of the information gained at one
level, detailed information, general strategic information; wide use of the geographical
information necessary for management of all levels; easy way to learn which geographic
information is available; satisfactory for certain uses and the conditions under which it can be
obtained and used, easily understandable and interpretable geographic information, with
adequate archive and visualisation in an attractive context for the users.
If INSPIRE recommendations are not followed, incompatibility of information may be caused
i.e. incompatibility of the information systems, fragmentation of information, and their
folding into one another which eventually results into lack of coordination outside the borders
of the country, as well as among the levels of the state institutions which are the main
information providers. Data use policy comes on the stage (copyright, access policy and
licence). NSDI offers possibilities for geographic data creation and by means of methods and
technologies it leads towards standardization of the same. By browsing the data base it
enables access to geographic data and use of the same by all interested parties (Public
Security Service, Health Care Service, Land registry, The Waterworks etc). It also disables
duplication of geographic data which certainly saves money and time.
How to get to NSDI? Some of the ways are: presentation of the benefits of GIS to the Nation
and all the others interested; activating GIS (for use and benefits) in the curriculum of the
universities as well as in the other educational and academic institutions; organizing seminars
and symposiums where people involved in the development of this technology can meet and
exchange experiences; Exchange of GIS technologies and ideas, Internet premise and forum
equipment for on-line discussions.
Key words: GIS technology, INSPIRE, NSDI.
38
POTREBA OD VOSPOSTAVUVAWE NA NACIONALNA
INFRASTRUKTURA NA PROSTORNITE PODATOCI SO
PRIMENA NA GIS TEHNOLOGIJATA SOGLASNO
INSPIRE
Jove Dimitrija TALEVSKI1, Milena PEJ^INOVSKA2
APSTRAKT
Sledeweto na evropskite direktivi vo implementacijata na Nacionalnata infra-
struktura na prostornite podatoci (NIPP) vo Republika Makedonija e mnogu
zna~ajno i vodi kon usoglasuvawe na infrastrukturata na prostornite podatoci vo
dr`avata, i na evropsko nivo. Za taa cel treba da se po~ituvaat principite na
INSPIRE, naso~eni na dolgoro~na, efikasna i moderna infrastruktura preku
primena na najnovite tehnolo{ki dostignuvawa. Na takov na~in bi se izbegnala,
nekompatibilnosta na informaciite, fragmentirawe i preklopuvawe na informa-
ciite, nekoordiniranost so informaciite od ostanatite Evropski dr`avi i vnatre
pome|u nivoata na dr`avnite institucii itn.
Inicijativata za voveduvawe na evropski infrastrukturen sistem koj }e ovozmo`i
pristap do integrirani prostorni podatoci za site korisnici vrz osnova na GIS
tehnologijata e zna~aen poteg koj se planira vo Republika Makedonija kako del od
politikata za evrointegracija i sozdavawe na edinstven globalen sistem na
podatoci vo Evropa. Infrastrukturata na prostornite podatoci mo`e da se
vospostavi samo vo sorabotka i preku razbirawe na site u~esnici vo procesot (op-
{tinskite i lokalnite vlasti, akademskiot sektor, privatniot sektor, profesio-
nalnite dru{tva i drugi interesenti).
Klu~ni zborovi: GIS tehnologija, INSPIRE, NIPP.
1. VOVED
Vizuelnoto pretstavuvawe na svetot od sekoga{ go privlekuvalo vnimanie-
to na lu|eto, pri{to obidite za opi{uvawe se dvi`ele od primitivnite
prvi~ni crte`i na glina i keramika, preku geografskite karti na hartija,
se do dene{noto elektronsko prika`uvawe na svetot so pomo{ na kompju-
terskite smeta~i. So usovr{uvawe na kompjuterskata tehnologija i sood-
vetniot softver, ima mnogu mo`nosti za vizuelno i virtuelno prika`uva-
we na svetot koj ne opkru`uva. Geografskiot informacionen sistem (GIS)
1 Prof. d-r. Jove Dimitrija TALEVSKI, jovetalevski@yahoo.com
Pedago{ki fakultet -Bitola, www.pfbt.uklo.edu.mk
Tel.: +389 47 253-652, Faks: +389 47 203-385.
Vasko Karangelevski bb, 7000 Bitola, Makedonija.
2 Poml. as. Milena PEJ^INOVSKA, milena_pejcinovska@yahoo.com
Pedago{ki fakultet -Bitola, www.pfbt.uklo.edu.mk
Tel.: +389 47 253-652, Faks: +389 47 203-385.
Vasko Karangelevski bb, 7000 Bitola, Makedonija.
39
e edna od pridobivkite na ovoj razvoj i denes se zboruva za trodimenzional-
ni GIS sistemi koi obezbeduvaat trodimenzionalni topografski karti
bez vremensko, prostorno ili tematsko ograni~uvawe.
GIS tehnologijata obezbeduva brz i ednostaven pristap na prostornite
podatoci za korisnicite i efektivnosta na dr`avnite javni organizacii
zavisi od istata. Vospostavuvaweto na Nacionalna infrastruktura na
prostornite podatoci se javuva kako neophoden ~ekor kon edna standar-
dizirana struktura na nacionalno nivo so mo`nost za brz i lesen pristap
do posakuvanite podatoci. NIPP uka`uva na va`nosta na prostornite
podatoci, ja zgolemuva mo`nosta za nivno koristewe od strana na koris-
nicite, nudi institucionalna sorabotka na lokalno i dr`avno nivo, kako i
kompatibilnost na prostornite podatoci na globalno nivo. Sledeweto na
INSPIRE (Evropska infrastruktura na prostorni podatoci) preporaki-
te ovozmo`uva izgradba na NIPP koja gi ispolnuva baranite celi, kako
{to se lesno dostapni, precizni i celosni prostorni podatoci, za site
interesenti.
2. GIS I NEGOVATA PRIMENA
GIS e informacionen sistem koj slu`i za sobirawe, obrabotka, upravuva-
we, analiza, prika`uvawe i odr`uvawe na prostornite podatoci. GIS teh-
nologijata gi soedinuva dostignuvawata od informatikata, geodezijata,
kartografijata, geografijata i nudi podobreni kartografski uslugi,
ovozmo`uva namaluvawe na za~uvanite manuelni kompleti na karti kako i
na tro{ocite za nivno skladirawe i ~uvawe, brz i seopfaten pristap do
geografskite podatoci, podobreni analizi na oblasti, dale~ini, prime-
roci itn., podobra komunikacija preku informacii so javnite korisnici,
podobar kvalitet na uslugite, podobro doa|awe do celta i koordinacija na
uslugite, zgolemuvawe na produktivnosta pri obezbeduvawe na najrazli~ni
informacii, podobrena efikasnost vo a`uriraweto na kartite itn.
Voobi~aenite sistemi koi rabotat so prostorni podatoci se dvodimenzio-
nalni, 2D GIS i trodimenzionalni sistemi za kompjutersko proektirawe
(CAD - Compjuter Added Design). CAD e odli~en za potrebite za koi e
konstruiran, a tie se: pribirawe, konstruirawe, 3D modelirawe so skoro
realni sliki, isto taka dosta se primenuva i za kartografirawe. Posled-
nite istra`uvawa poka`uvaat deka 80% od site digitalni kartografski
proizvodi se konstruirani, ~uvani i diseminirani vo CAD format. GIS
poddr`uva po{irok format na podatoci (vektori, rasteri, DTM, mar-
{ruti i povr{inski oblici).
Koj go koristi GIS? GIS, kako kompjuterski baziran sistem za pribirawe
i operirawe so geografskite podatoci, nao|a primena kaj razli~ni orga-
nizacii i grupi na korisnici (geofizi~ari, hidrografi, komercijalisti,
GIS analiti~ari itn.), koi imaat razli~ni barawa od sistemot i razli~no
nivo na ekspertiza vo GIS, a ~ii{to rabotni podatoci sodr`at geograf-
ski komponenti, (na primer, po{tenski kodovi, ulici, elektorijat, uli~na
oprema, popisni podatoci itn.). Generalno GIS go koristat Vladata i
Lokalnite vlasti, (upotreba na zemji{te, odreduvawe na imotna taksa,
40
planirawe na proekti itn.), berzite, (hipote~ni procenki, osiguritelen
rizik itn.), trgovcite na malo, (lokacija na proda`niot objekt, demograf-
ski analizi za reklamno pro{iruvawe itn.), agenciite koi se gri`at za
okolinata, (odreduvawe na prirodni promeni, procenka na ekolo{ki prob-
lemi itn.).
GIS e golema baza na podatoci vo koja lokaciite se snimeni kako zbir na
matemati~ki koordinati i informaciite za lokaciite se tabelirani i
povrzani so samite lokacii. Razli~nite tipovi na informacii se smesteni
vo posebni bazi na podatoci ili sloevi (vo eden sloj se nao|aat podatocite
za gustina na naselenieto, vo drug katastarski parceli i sl.). Sekoj sloj
mo`e da se razgleduva samostojno ili vo kombinacija so eden ili pove}e
ostanati sloevi, spored barawata na korisnikot.
Najzna~ajni karakteristiki na GIS se mo`nosta za integracija na infor-
maciite i prisposoblivost kon barawata na korisnicite. GIS integraci-
jata opfa}a: obedinuvawe na prostornite podatoci od brojni izvori (kar-
ti, merewe na terenot, satelitski podatoci), obezbeduvawe so brojni geo-
grafski informacii koi funkcioniraat vnatre vo standardiziranite
softverski ramki i povrzuvawe na prostornite podatoci za objektite i
nivnite karakteristiki vo edinstven koherenten model.
Sovremeniot GIS usvojuva georelacionen model na prostorot za ostva-
ruvawe na vrska pome|u prostorot i podatocite za istiot, a lokaciite vo
GIS se pretstaveni so topolo{ki model na prostorot, dodeka tematskite
podatoci se pretstaveni vo tabeli, kako standardni relacioni bazi.
Slika 1.Prikaz na metodite na pribirawe na podatocite
2.1. Sostav na softverskiot paket
Softverskite paketi na GIS gi so~inuvaat pet komponenti: obrabotka na
vleznite podatoci, skladirawe na podatocite i upravuvawe so bazata na
podatocite, izlezni podatoci i nivna prezentacija, transformacija na
podatocite i interakcija so korisnikot. Obrabotkata na vleznite podato-
ci ja so~inuvaat procesite na preveduvawe na podatocite i kartite vo
41
digitalen oblik i nivna verifikacija. Rezultatite od inputite mo`at da
se prezentiraat na ekran, vo pe~atena forma, na internet itn.
Transformacijata na podatocite se sostoi vo otstranuvawe na gre{kite od
podatocite ili vo povrzuvawe so drugi podatoci i so niza operacii za
analiza koi mo`at da bidat dodadeni na podatocite vo nasoka na
arhivirawe na odgovorite na barawe na GIS. No, ovie pet funkcii na
upravuvawe so GIS ne garantiraat negovo efikasno iskoris tuvawe.
Pove}eto softverski GIS paketi izvr{uvaat osum osnovni funkcii:
- prezentacija i tematsko kartirawe - mo`nost za pretstavuvawe na poda-
tocite na karta;
- prebaruvawe - sekoj primerok vo datotekata sodr`i ili adresa ili speci-
jalna adresa, ili pak go sodr`i i ednoto i drugoto;
- posebno prebaruvawe - GIS ovozmo`uva postavuvawe na posebni prebaru-
vawa, vo ovoj slu~aj korisnikot mo`e da upotrebi karta kako alat za posta-
vuvawe na baraweto, ozna~uvaj}i pritoa odredena oblast na kartata koja se
prika`uva;
- integracija na bazata na podatoci i a`urirawe - organiziraweto na baza-
ta na podatocite zavisi od toa koj gi vnesuva i koj gi koristi podatocite,
kako i od tipovite na barawata, izve{taite i analizite;
- odreduvawe-obele`uvawe-baferirawe na zonata na fiksna {irina okolu
nekoj objekt na kartata. Okolu objektite koi imaat oblik na to~ka zonata e
pretstavena kako kru`nica, a okolu poligonite zonata e pretstavena kako
pogolem poligon so ist oblik;
- poentirawe na poligonite - e mo`nosta na ,,geoklasificirawe“ na loka-
ciite (to~kite), vnatre vo poligonot;
- preklopuvawe - ja pretstavuva mo`nosta za prostorno podreduvawe na
objektite na karta na dva ili pove}e sloevi;
- oddale~enost, blizina i analiza na oddale~enosta - analizata na oddale-
~enosta se odnesuva na mo`nosta za ispituvawe na rastojanieto preku kar-
tata.
3. [TO E NIPP (NACIONALNA INFRASTRUKTURA NA
PROSTORNITE PODATOCI)?
NIPP vklu~uva tehnologija, standardi i lu|e potrebni da ja implementi-
raat upotrebata na prostornite podatoci na site nivoa vo dr`avniot, pri-
vatniot, nevladiniot i neprofitabilniot sektor, kako i vo akademskiot
sektor.
NIPP obezbeduva osnovna struktura i relacii pome|u onie {to ovozmo-
`uvaat, kako i me|u onie koi gi koristat podatocite.
NIPP pretstavuva nacionalna strategija {to e vodena od dr`avata koja
kako partneri gi ima op{tinite, akademskiot sektor, kako i privatniot
sektor.
Ako se napravi obid za da se odredi poprecizno definirawe na toa {to e
NIPP, neophodno e vo definiraweto da se sodr`ani podatoci za toa deka
NIPP se sostoi od:
- organizacii i poedinci koi nudat ili koristat geografski podatoci;
42
- tehnologija koja ovozmo`uva i olesnuva prenos na geografski podatoci;
- samite geografski podatoci.
Najednostavno mo`e da se ka`e deka, NIPP pretstavuva zbir od akcii
preku koi organizaciite i tehnologijata sodejstvuvaat pri kreiraweto,
pristapuvaweto, spodeluvaweto i koristeweto na podatocite za prostorot.
Pri kreiraweto na geografskite podatoci NIPP vodi kon standardiza-
cija na istite so primena na odredeni metodi i tehnologii. NIPP ovoz-
mo`uva pristap do geografskite podatoci, preku prebaruvawe niz bazata
na podatoci i nivno koristewe od strana na site zainteresirani (slu`bite
za javna bezbednost, zdravstvenite slu`bi, katastarot, vodovodot i dr.),
pritoa vodej}i smetka da ne dojde do duplirawe na geografskite podatoci
so {to se za{teduva vreme i pari.
Kako da se izgradi NIPP? Pred sè preku objasnuvawe na pridobivkite od
GIS na Nacijata i na ostanatite mo`ni zainteresirani, so vklu~uvawe na
GIS (negovata upotreba i pridobivkite) vo kurikulumot na Univerziteti-
te, kako i na drugite vospitno-obrazovni i akademski ustanovi, so orga-
nizirawe na seminari i simpoziumi kade lu|eto, koi se zanimavaat so ovaa
problematika i gi razvivaat ideite, }e se sostanat i }e razmenat iskustva,
preku razmena na GIS tehnologiite i razmena na idei, so posebno izgotvu-
vawe na soodvetni internet prostori i forumi, kade bi se odvivale onlajn
diskusii. Pritoa, potrebno e da se formira dr`aven tim za zapo~nuvawe na
vakvata inicijativa so vklu~uvawe i implementirawe na lokalno nivo
preku koristewe na iskustvata od ekspertite, akademskiot, privatniot
sektor, profesionalnite dru{tva i od drugi interesenti spored potre-
bite, a potoa da se pristapi kon fizi~ki razvitok i implementacija na
NIPP i na komponenti {to go so~inuvaat.
3.1. Komponenti na NIPP
NIPP ja so~inuvaat slednite komponenti:
Clearinghouse (prebaruva~ki server);
Metadata;
Ramka (framework);
Standardi;
WEB portal;
GIS server;
Podatoci za prostorot;
Partnerstva i organizacii.
43
Slika 2. Komponenti na NIPP
3.1.1. Clearinghouse (
prebaruva~ki server)
Clearinghouse e katalog na podatocite za prostorot i mesto kade se nao|aat
informaciite za bazite na podatoci (metadatata). Clearinghouse pretstavu-
va mehanizam za prebaruvawe i otkrivawe na prostornite podatoci, pri
{to potrebno e da se usvoi prebaruva~ki protokol so cel da se ovozmo`i
prebaruvawe po atributi.
Sopstvenicite na bazi na podatoci treba da se registriraat kako provaj-
deri na podatoci i uslugi.
3.1.2. Metadata
Metadata pretstavuva podatok koj nosi informacija za podatocite i
servisite (podatok za podatocite) i informacija za toa kako da se stigne
do niv. Metadatata gi opi{uva podatocite spored nekolku karakteristiki:
spored mestopolo`bata, izvorot na podatokot, ograni~uvaweto na prista-
pot i sl., spored kvalitetot na podatokot, spored entitetot i svojstvata na
podatocite ({to vklu~uvaat prostornite podatocite, dali se kodirani i
sl.), spored to~nosta itn. Metadatata ja eliminira mo`nosta od duplirawe
na podatocite i gi namaluva tro{ocite za kreirawe na baza na podatoci, a
go namaluva i vremeto za nivno kreirawe.
Metadatata mora da bide standardizirana.
3.1.3.
Ramka (framework)
Ramkata (framework) e zbir na normi i prifateni na~ini na prika`uvawe
na objektite, pojavite, prostorot, odnosite i asocijaciite vo istiot, a toa
pretstavuva podloga za nanesuvawe na brojni drugi informacii.
STANDARDI
PODATOCI ZA
PROSTOROT
RAMKA
(FRAMEWORK)
METADATA
CLEARINGHOUSE
PARTNERSTVA I ORGANIZACII
WEB
PORTALI
GIS SERVERI
Tehnologija
Polisi
Lu|e
44
Slika 3. Sloevi na podatoci
Kako podlogi mo`at da se koristat razni sloevi na podatoci (karti) na:
hidrologijata (ezera, reki, kanali i sl.), katastarot (katastarski op{tini,
parceli, iskoristenost na povr{inite, zoni i sl.), transportot (pati{ta,
`eleznici, cevkovodi i sl.), vozvi{enijata (konturni linii, visoki to~ki
i sl.), adminstrativnite granici (dr`avi, op{tini, gradovi, sela i sl.),
geodetskite kontrolni to~ki, ortofotografiite itn.
3.1.4. Standardi
Standardizacijata pretstavuva proces na dogovor za prifa}awe na soodvet-
no tehnolo{ko re{enie na zaedni~ki problem. Standardite i normite
imaat posebno zna~ewe za prostornite podatoci vo odnos na razmenata na
podatocite za prostorot i nivnata distribucija me|u korisnicite, siste-
mite i aplikaciite.
Standardite koi se implementirani vo GIS se:
- ISO (International Standard Organization);
- FGDC (Federal Geographic Data Committee);
- OGC (Open GIS Consortium).
NIPP pokraj gorenavedenite standardi treba da gi ispolnuva i slednite
standardi i protokoli:
- HTTP (Hypertext Transportation Protocol);
- W3 (World Wide Web Consortium) Standards;
- SOAP (Simple Object Access Protocol);
- WSDL (Web Services Description Language) and
- UDDI (Universal Description Discovery and Integration).
45
3.1.5. WEB
portal
Pristapot do podatoci za prostorot se ostvaruva preku WEB portalot koj
ovozmo`uva prebaruvawe, integrirawe i pregled na GIS informaciite od
razli~ni izvori (podatoci, aplikacii i internet stranici), istra`uvawe
po `elba, navigacija po karti, spojuvawe na pove}e karti vo edna, kako i
sorabotni~ki interfejs.
Slika 4.
WEB
portal - konceptualna {ema (izvor
: 2005 ESRI Federal User Conference
)
Eden od mo`nite na~ini za interakcija preku WEB portalot e sledniot:
korisnikot postavuva barawe do WEB portalot vo HTTP/HTML format. Toj
format WEB portalot go preveduva vo protokol Z39.50/GEO i go ispra}a
baraweto do prebaruva~kiot server. Prebaruva~kiot server mu dava odgo-
vor na WEB portalot vo protokol Z39.50/GEO, a WEB portalot go preveduva
vo HTTP/HTML i go ispra}a do korisnikot koj go vr{i prebaruvaweto.
Slika 5. [ema na GIS portal
46
4. GIS PRISTAP VO SLU^AJ NA KRIZA
Poradi vizuelnata i prostornata funkcionalnost, GIS tehnologijata ovoz-
mo`uva podobra i pobrza statisti~ka informacija za baraniot podatok .
Vo slu~aj na kriza mnogu lesno mo`e da se utvrdi kolkava e goleminata na
odredena zagadena ili zagrozena oblast i kolku lu|e se nao|aat vo zaga-
denata ili zagrozenata oblast od po`ar, poplava, zemjotres, kontaminacija
so otrovni i radioaktivni materii i sl., kako i da se dobijat informacii
koi oblasti i objekti se najzasegnati (najo{teteni, `rtvi, broj na semej-
stva bez dom, i sl.). Isto taka, mnogu lesno mo`e da se utvrdi kolku okolni
objekti bi poslu`ile kako zasolni{ta (i dali se tie pre~ki za pristap do
mestoto - {to bi ovozmo`ilo brzo iznao|awe na altenativni re{enija i
sl.), i koi se najdobri i najsigurni pati{ta za pristap do zagrozenite
oblasti (vo slu~aj na potreba od evakuacija).
5. POTREBATA OD INSPIRE
INSPIRE e legislativa ~ii nasoki se odnesuvaat na primenata na tehno-
logija, kriteriumi i standardi, kon koi zemjite ~lenki na Evropskata
Unija se obvrzani.
Zo{to postoi potreba od INSPIRE? Nepridr`uvaweto kon INSPIRE
vodi kon mnogu problemi kako, nekompatibilnost na informaciite, nekom-
patibilnost na informaciskite sistemi, fragmentiranost na informaci-
ite, nivno preklopuvawe, nedostatok na koordinacija nadvor od granicite
na zemjata, kako i pome|u nivoata na dr`avnite institucii koi se glavnite
obezbeduva~i na podatoci, se vospostavuva sistem za regulirawe na koris-
teweto na podatocite (avtorski prava, prava na pristap i licenci) itn.
Nadminuvaweto na navedenite problemi e vizijata na INSPIRE. Imeno,
blagodarenie na INSPIRE podatocite za prostorot se sobiraat i za~uvu-
vaat edna{, na nivo kade toa e najefektivno i se obezbeduva nivno ednos-
tavno kombinirawe od razli~ni izvori {irum Evropa. So pridr`uvawe
kon INSPIRE standardite e ovozmo`en lesen pristap na podatocite do
brojnite korisnici, a informacijata koja e pribrana na edno nivo mo`e da
bide koristena pome|u site nivoa. Taka, INSPIRE ovozmo`uva nepre~eno
{iroko koristewe na geografskite informacii potrebni za upravuvawe
na site nivoa, potoa lesno otkrivawe koja geografska informacija e dos-
tapna i odgovara na potrebite za odredena upotreba, kako i pod koi uslovi
mo`e da se dobie i koristi, geografskite informacii se lesni za razbi-
rawe i interpretacija, bidej}i se soodvetno dokumentirani i mo`e da
bidat vizuelizirani vo soodveten kontekst priemliv za korisnicite.
6. ZAKLU^OK
Napredokot na tehnologijata ovozmo`uva se podobri uslovi za prou~uvawe,
obedinuvawe i kombinirawe na site podatoci za prostorot. Toa e ovozmo-
47
`eno so Geografskiot informacionen sistem koj treba i natamu da se
razviva i usovr{uva vo na{ata dr`ava.
Vospostavuvaweto na infrastruktura na podatoci za prostorot, ili
prostornite podatoci kako {to u{te se narekuvaat, vrz osnova na GIS
tehnologijata vo Republika Makedonija e neophodno potrebno od pove}e
pri~ini. Imeno, GIS tehnologijata ovozmo`uva sobirawe, obrabotka,
upravuvawe, analiza, prika`uvawe i odr`uvawe na podatoci, odnosno
informacii za prostorot, brz i ednostaven pristap do prostornite podato-
ci za site korisnici so {to se podobruva efektivnosta na dr`avnite in-
stitucii i javni organizacii. Nudi podobreni kartografski uslugi i
mnogu drugi podatoci za prostorot i za infrastrukturnite sistemi,
podobrena komunikacija so korisnicite preku informacii, podobar kvali-
tet i koordinacija na uslugite, brzo i lesno obezbeduvawe na informacii,
efikasnost vo a`uriraweto na kartografskite i drugi grafi~ki pretsta-
vi itn. INSPIRE nudi preporaki i standardi kako da se vospostavi
NIPP kako standardizirana struktura na nacionalno nivo. Podatocite za
prostorot na Republika Makedonija, za da bidat del od sistemot na
podatoci za kontinentot Evropa i za celiot Svet, mora da zadovoluvaat
odredeni standardi, a postignuvaweto na toa treba da bide prioritet vo
natamo{niot period.
7. LITERATURA
Bakirtas. T., Creating, accessing and sharing spatial data with NSDI. s.n. s.l.
Harvey, F., 2008. A primer of GIS. The Gilford Press. NY.
INSPIRE scoping paper. 2004. European Environment Agency. s.l.
Implications of the INSPIRE directive. 2008. Digital National Framework. s.l.
Mordhorst. R., 2008. Architecturel concept of SDI Germany (GDI-DE). LGV Hamburg. Beograd.
Open - surce, mapping and GIS. 2007. 101 benefits of GIS. Available at:
http://gisindia.blogspot.com/2007/07/101-benefits-of-gis.html. [Accessed 24 february 2009].
Rancić, D., Dimitrijević, A., Integracija geografskih informacionih sistema i sistema virtuelne
realnosti. Elektronski fakultet. Nis.
Republicki geodetski zavod. 2008. Available at: http://www.rgz.sr.gov.yu/. [Accessed 23 february
2009].
Riemersma. G., The benefits of GIS for the offshore industry. MAPIX tehnologies Ltd.
Tomlinson. R., 2007. Thinking about GIS. 3rd ed. ESRI press. California.
8. BIOGRAFSKI PODATOCI ZA AVTORITE
Jove Dimitrija Talevski e roden 1961 godina. Doktorira vo 1997
godina na Prirodno matemati~kiot fakultet vo Skopje -
Institut za geografija i se steknuva so zvawe docent vo Voenata
akademija vo Skopje. Vo 1999 godina stanuva viziting profesor
na Univerzitetot ,,Sv. Kliment Ohridski“ Bitola. Denes e
redoven profesor i dekan na Pedago{kiot fakultet vo Bitola.
So stru~noto usovr{uvawe od oblasta na kartografijata vo
Tuluz, Francija se steknuva so sertifikat za zavr{ena specija-
lizacija i so titula ekspert po prostorna kartografija. Be{e
48
pretstavnik od Republika Makedonija vo Geografskata konferencija na NATO i
PzM vo Brisel. Vo periodot 2001-2004 godina e rakovoditel na proektot Geograf-
ski informacionen sistem za granicite na Republika Makedonija. Kako ekspert
~len e na Komisijata za demarkacija i obele`uvawe na grani~nata linija me|u
Republika makedonija i Republika Srbija, kako i ~len na Komisijata za demar-
kacija i obele`uvawe na grani~nata linija me|u Republika Makedonija i Kosovo.
Aktiven u~esnik e na mnogubrojni seminari, konferencii, kongresi i simpoziumi
vo zemjava i stranstvo. Objavuva pove}e od 60 trudovi od oblasta na geografskata
nauka, voenite nau~ni oblasti i prostornoto planirawe. Avtor e na deset u~ebnici,
prira~nici i u~ebni pomagala.
Milena Pej~inovska e rodena 1982 godina vo Bitola. Diplomira
vo 2005 godina na Pedago{kiot fakultet vo Bitola. Vo 2008
godina go prijavuva magisterskiot trud so naslov ,,Metodika na
formirawe na geografski poimi vo nastavata po zapoznavawe na
okolinata, priroda i op{testvo“. Vo 2007 godina e izbrana za
pomlad asistent na Pedago{kiot fakultet vo Bitola po prirod-
ni i op{testveni nauki so metodika, kade od dekemvri 2008 godi-
na e vo redoven raboten odnos. So svoi trudovi ima u~estvuvano
na nekolku nau~ni konferencii.